Amerika’da franchise almak pek çok kişi için en doğru seçenek olabilir. Amerika’da 3 bini aşkın markanın son rakamlara göre 800.000’in üzerinde franchise şubesi bulunuyor. Amerika gibi büyük bir coğrafya için 800.000 şube normal olarak görünse de 3 bini aşkın markanın franchise veriyor olması çok ilgi çekici bir nokta. Amerika’da franchise almak deyince akla gelen ilk markalar McDonald’s, Burger King, Starbucks, Dunkin olsa da bu ülkede bisiklet tamiri, pencere temizlemek hatta abartmak gerekirse kalem ucu açmak için bile bir franchise markası bulunuyor 😊!
Franchise Nedir?
Amerika’da franchise almadan önce franchise kavramının doğru bir şekilde anlaşılması önemlidir. Franchise, bir markanın veya şirketin (franchisor) belirli bir bedel karşılığında, bir başka yatırımcıya (franchisee) kendi iş modelini, markasını, ürün veya hizmetlerini kullanma ve işletme hakkını vermesidir. Franchise sistemi, yatırım yapmayı düşünen kişiler için aşamaları, yatırım miktarı ve süreçleri belirli sınırlarda olan bir iş kurma modelidir. Bütün iş insanlarının gönlünde yatan aslan olan franchise, iş insanının “kurduğu sistemi satması” olarak özetlenebilir.
Amerika’da Franchise Kanunları
Amerika’da federal ve eyaletler düzeyinde franchise kanunları bulunmaktadır. Bu kanunların temel amacı, franchise veren büyük şirketler karşısında genellikle daha küçük bir yatırımcı olan ve işin tüm detaylarına hâkim olmayan girişimciyi korumaktır.
Amerikan franchise mevzuatı, Amerika’da franchise almak isteyen yatırımcı için franchise verenin kapsamlı bir paket hazırlamasını gerekli kılar. Bu pakette, işin franchisee'ye ne kadara mal olacağı, yani anahtar teslim anına ve ilk birkaç aylık işletme sürecine kadar yapılacak tüm harcamaların dökümü yer almalıdır. Ayrıca, ürün tedarikinin nereden ve nasıl yapılacağı, franchisee'nin farklı ürünler satıp satamayacağı gibi tedarik zinciri detayları, kiralanması gereken yerin özellikleri, gerekli mobilya ve donanım türleri ve işin genel işleyiş biçimine dair tüm ayrıntılar bu pakette açıklanmalıdır.
Kanunlar, franchisor'ın geçmiş performansını da şeffaf bir şekilde ortaya koymasını gerektirir. Varsa, diğer franchise şubelerinin ne kadar iş yaptığı, kârlılık durumları, bir önceki yılki performansları gibi bilgiler paylaşılmalıdır. Franchise'ı kuran kişilerin ticari geçmişleri, işi ne kadar bildikleri, finansal güçleri, geçmişte yaşadıkları davalar, iflas durumları gibi kişisel bilgiler de bu bilgilendirme paketinin bir parçası olmalıdır.
Bu detaylı paketin (Franchise Disclosure Document - FDD olarak bilinir) franchisee adayı tarafından alınmasının ardından, kanunlar en az 14 günlük bir bekleme süresi öngörür. Bu süre, adayın paketi etraflıca incelemesi, anlaması ve tabiri caizse "sindirmesi" için tanınmıştır; hemen imzalanması yasal olarak mümkün değildir. Franchise yatırımları, sadece franchise bedelini değil (ki bu genelde 40.000-60.000 dolar civarında olabilir), aynı zamanda yer kirası, tadilat, mobilya, tabela, ilk işletme sermayesi gibi kalemlerle birlikte 200.000-250.000 doları, hatta bazı durumlarda 300.000-500.000 doları bulabilen ciddi meblağlara ulaşabilir. Bu nedenle, yapılacak yatırımın karşılığında ne elde edileceğinin tüm detaylarıyla bu pakette yer alması büyük önem taşır. Franchise dokümanları, banka kredisi sözleşmeleri gibi üstünkörü okunup geçilecek belgeler değildir; aksine, her bir detayı hayati önem taşıyan bilgiler içerir.
Amerika’da Franchise ile E-2 Vizesi Almak
Amerika’da franchise almak E-2 vizesi için en uygun modellerden biridir. E-2 yatırımcı vizesi başvurularındaki temel unsurlardan biri, başvuru sahibinin işi başarıyla yönetip yönetemeyeceğidir. Franchise, bu konuda önemli bir avantaj sağlar çünkü konseptin başarısı zaten kanıtlanmıştır ve bu durum, yatırımcının işi yürütebileceğine dair soru işaretlerini azaltır. Konsolosluk memurları, işin ne olduğu belli olan ve arkasında Amerika'da yerleşik bir destek (franchisor) bulunan başvurulara genellikle daha olumlu yaklaşır.
Franchise veren şirketler, markalarını ve sistemlerini emanet edecekleri kişileri özenle seçerler. Sırf paranız var diye hemen bir franchise alamazsınız; franchisor sizi inceler, değerlendirir ve uygun görürse kabul eder. Bu kabul süreci ve ardından franchisor'ın size işin nasıl yapılacağına dair vereceği eğitim, E-2 başvurunuzda kredibilitenizi artırır. Franchisor'ın sizi markası için güvenilir bulmuş olması, konsolosluk nezdinde olumlu bir izlenim yaratır.
Ayrıca birçok franchise modeli, doğası gereği istihdam yaratır. E-2 vizesi için bu önemli bir artıdır. İşletmenizin Amerikalı çalışanlara iş imkânı sunacak olması, başvurunuzu güçlendirir.
Amerika’da Franchise ile EB-5 Vizesi Almak
Amerika’da franchise almak, daha büyük bir yatırım ve doğrudan Green Card hedefleyen EB-5 göçmen yatırımcı programı için de bir seçenek olabilir.
Bir girişimci, sıfırdan bir işe EB-5 vizesi için gerekli olan 1.050.000 dolar gibi büyük bir meblağ yatırmaktan çekinebilir. Ancak franchise modelinde, franchisor tarafından sunulan detaylı bilgilendirme dokümanı (FDD), benzer lokasyonlardaki diğer şubelerin performans verilerini ve pazar analizlerini içerir. Bu da yatırımcıya yatırımın potansiyel getirisi ve riskleri hakkında daha net bir fikir verir.
EB-5 vizesi için gereken önemli bir yatırım miktarı ve en az 10 tam zamanlı Amerikalı çalışana iş imkânı yaratma şartı bulunmaktadır. Örneğin, 1.050.000 dolarlık bir yatırımla iki adet franchise şubesi açılabilir. Bu yatırım; franchise bedellerini, kiraları, inşaat ve düzenleme masraflarını kapsayabilir. Özellikle servis sektöründeki franchise'lar, doğaları gereği eleman çalıştırmayı zorunlu kılar. Eğer kurulan iki şube, yapısı gereği toplamda 10 veya daha fazla kişiyi istihdam edecekse, EB-5'in bu kritik şartı karşılanmış olur.
Amerika’da Franchise Modelinin Avantajları
Franchise sistemi, "Bizi kandırdılar, tanıdık tavsiyesiyle girdik ama iş kötü çıktı" gibi olumsuz tecrübelerin yaşanma olasılığını düşürür. Çünkü bir franchise aldığınızda, özellikle de mevcut bir şubeyi devralıyorsanız, o şubenin geçmiş satış rakamları, hedefleri ve genel performansı gibi parametreler büyük ölçüde bellidir. Bu durum, yatırımın geleceğine dair daha tahmin edilebilir ve öngörülebilir bir tablo sunar.
Amerika’da franchise almak ABD pazarına girmek isteyen yatırımcılar için adeta bir "araç" görevi görür. Özellikle kendi uzmanlık alanınızda (örneğin makine, tamirat veya farklı bir sektörde) bir franchise alarak işe başlamak, hem Amerikan iş dünyasını ve piyasa koşullarını öğrenme fırsatı sunar hem de belirli minimumları yakalayarak pazara sağlam bir giriş yapmanızı kolaylaştırır.
Eğer Türkiye'de veya başka bir ülkede benzer bir iş kolunda tecrübeniz varsa ve Amerika'da bu tecrübenize uygun bir franchise alırsanız, bu durum Amerikalı franchisor'lar ve yerel iş çevresi tarafından da olumlu karşılanır. Çünkü işe mevcut bir bilgi birikimi (know-how) getirmiş olursunuz ve hatta franchisor'ın bilmediği, işi geliştirebilecek yeni fikirler sunabilirsiniz. İşi bilen yatırımcıların başarılı olma olasılığı her zaman daha yüksektir.
Tanınmış bir franchise markasıyla yola çıkmak, birçok kapıyı daha kolay açar. Örneğin, bir yer kiralarken mülk sahibi (landlord), ne olduğu belirsiz yeni bir işletmeye kıyasla, bilinen bir franchise markasına daha toleranslı davranabilir ve daha az teminat talep edebilir. Ayrıca, ileride iş yerinizi satmak istediğinizde, ortada tanınmış bir marka olduğu için satış süreci de daha kolay ve hızlı ilerleyebilir.
Amerika’da Franchise Sözleşmelerinde Avukatın Önemi
Amerika'da franchise almak için sunulan kapsamlı bilgilendirme dokümanları ve sözleşmeler, hukuki ve ticari terminolojiyle dolu, karmaşık metinlerdir. Hukukçu olmayan veya bu tür belgelere aşina olmayan bir kişinin, bu dokümanları tüm detaylarıyla okuyup anlaması ve ne tür taahhütler altına girdiğini tam olarak kavraması oldukça zordur. Bu sebeple Amerika’da franchise almak için franchise alanında uzman bir avukatla çalışmak çok önemlidir.
