Ticari sırların korunması, özellikle gelişen teknolojiye bağlı olarak artan bilgi hırsızlığının olduğu bir ortamda daha da önem kazanmıştır. Hızlı bir şekilde dijitalleşen dünyada işletmelerin elinde bulunan ticari sırlarının güvenliği ayrı bir gündem oluşturmaktadır. Hırsızların teknolojik imkanlardan yararlanarak yeni yöntemler geliştirmesi ya da işletme çalışanlarının işletmeye özel bilgileri bilerek ya da bilmeyerek başkalarıyla paylaşmaları işletmelerin bu konuda daha hassas ve temkinli olmasını zorunlu kılmaktadır. Diğer yandan, günümüzde işletmenin ticari sırlarını korumasının yanı sıra ticari sır ihlali ile suçlanması da oldukça olası bir durumdur.
Bu yazımızda, ticari sırrın ne olduğu, ticari sırların nasıl korunabileceği gibi merak edilen konu başlıklarını fikri mülkiyet hukuku çerçevesinde ele alarak inceledik.
Ticari Sır Nedir? Neden Önemlidir?
Ticari sır işletme için gizli nitelikteki bilgilere ilişkin fikri mülkiyet hakkını ifade etmektedir. Biraz daha açmak gerekirse, bir bilginin ticari sır niteliğinde olabilmesi için, bu bilginin gizli olduğu için ticari bir değerinin olması ve sadece belirli bir grup insan tarafından bilinmesi önemlidir. Bu nitelikteki bir bilginin haksız şekilde elde edilmesi, kullanılması ya da ifşa edilmesi dürüst ticari faaliyetler dışında değerlendirilir ve ticari sırrın korunmasının ihlali anlamını taşır.
Ticari sır kapsamında korunacak bilgiler temel olarak bir işletmenin uhdesinde bulunan ve ona rekabet gücü kazandıran her türlü bilgiyi ifade eder. Bu kapsamdaki bilgileri somutlaştırmak adına aşağıdaki şekilde gruplandırılabiliriz:
- Teknik Bilgiler: İşletmelerin üretim süreçleri, farmakolojik test sonuçları, tasarım ve benzeri unsurlara ilişkin sahip olduğu teknik nitelikteki bilgiler.
- Ticari Bilgiler: İşletmelerin dağıtım kanalları, tedarikçileri, müşterileri, reklam stratejileri gibi sahip olduğu ticari nitelikteki bilgiler.
- Hem Teknik Hem Ticari Bilgiler: İşletmelerin hem teknik hem de ticari nitelikteki bilgilerinin birlikte oluşturduğu bilgiler.
Yukarıda gruplandırılan ve daha da detaylandırılabilecek birçok bilgi bu çerçevede ticari sır kapsamında olup, bu bilgiler işletmelerin kendi tecrübe, araştırma ya da faaliyetleri sonucunda elde ettiği bilgilerdir. Bunlar işletmelere önemli derecede rekabet gücü kazandırır. Bu nedenle, bu bilgilerin hem fiziki hem de sanal ortamlarda korunması işletmenin sürekliliği adına çok önemlidir.
Ticari Sırların Korunması
Ticari sırlar genel olarak haksız rekabet düzenlemeleri ya da gizli bilginin korunması hükümleri çerçevesinde korunmaktadır. Ticari sırrın korunmasına ilişkin düzenleme ya da sözleşme hükümlerinin ihlal edilip edilmediği hususu olay bazında incelenmelidir. Ticari sırlar daha çok çalma, sözleşmeye aykırı davranma ya da gizliliğin ihlali gibi yollarla ele geçirilmektedir.
Ticari Sır ve Patent Arasındaki Farklılık
Ticari sır sahibi işletme, bir başka firmanın kendi AR-GE süreci, ters mühendislik, pazar analizi gibi bağımsız yöntemlerle aynı teknik ya da ticari bilgiye ulaşması halinde, bu bilgiyi kullanmasını engelleyemez. Bu açıdan ticari sırlar ile patent arasında fark bulunmaktadır. Ticari sırda, patentlerin aksine kamuoyuna duyurma ya da tescil ettirme gibi bir durum söz konusu değildir.
Ticari sır niteliğindeki bilginin patent alma kriterlerini karşılamadığı durumlarda işletme tarafından ticari sır olarak kullanılmaya devam edilir. Diğer yandan, patent alma kriterlerini karşılayan nitelikte bir ticari sır söz konusu ise işletme bu bilgiyi patent alarak kullanabileceği gibi ticari sır olarak tutmayı da tercih edebilir.
Bir bilginin ticari sır olarak tutulmasının tercih edilmesi durumunda,
- Söz konusu bilginin iyi şekilde korunabilmesi halinde işletme tarafından süresiz olarak kullanılabilme imkânı vardır. Patentlerde bu kullanım belli bir süre ile sınırlıdır.
- Ticari sır niteliğindeki bilginin tescil edilmesi gerekmez, dolayısıyla bir tescil masrafı söz konusu olmaz.
- Ticari sır niteliğindeki bilgiler hemen kullanıma açıktır, patentlerde olduğu gibi belli bir süreç gerektirmez.
- Ticari sır niteliğindeki bilgilerin herhangi bir şekil şartı yoktur ve kamuoyuna açıklanmaz.
Söz konusu avantajlarının yanı sıra ticari sır niteliğindeki bilgilerin patentinin alınmaması halinde aşağıdaki durumlar da söz konusu olabilir:
- Eğer ticari sır niteliğindeki bilgi bir ürünün içeriğine ilişkin bir bilgiyse diğer işletmeler tersine mühendislik, analiz gibi yöntemlerle, söz konusu ürünü inceleyerek ticari sır niteliğindeki bilgiyi elde edebilir.
- Ticari sır niteliğindeki bilgi bir başkası tarafından geliştirilip patenti alınabilir.
- Ticari sır niteliğindeki bilginin kamuoyuna yansıması durumunda herkes bu bilgiyi kullanabilir. Ticari sırrın korunması hükümleri sadece haksız elde etme, haksız kullanma ya da gizlilik içeren anlaşmanın ifşa edilmesi hallerinde uygulanır.
- Ticari sır niteliğindeki bilginin haksız şekilde kullanıldığının ispatı çok zordur ve bu anlamda patentler kadar koruma sağlamaz.
- Ticari sır niteliğindeki bilgiler özü itibariyle gizli olduğu için bir başkasına kolaylıkla satılamaz ya da lisanslanamaz.
Mevcut Çalışanlar ve İşten Ayrılanların Durumu
İşletmeler ticari sır olarak kabul ettikleri her türlü bilgiyi korumak için gerekli özeni göstermelidir. Bu özen halihazırda çalışan işletme çalışanları ya da işletmeden ayrılmış eski çalışanlar için de gösterilmelidir. Bu kapsamda, çalışanlarla yapılacak sözleşmelerde gizlilik ve ticari sırla ilgili hükümler konulabilir. Ya da doğrudan gizlilik sözleşmesi, başkasına açıklamama sözleşmesi, rekabet etmeme sözleşmesi gibi özel sözleşmeler düzenlenebilir. Bu sözleşmeler bağlamında, çalışanlar ya da işten ayrılmış eski çalışanlar işletme içinde iken öğrenmiş oldukları gizli bilgileri başkasına veremez, işten ayrıldıktan sonra benzer bir iş kolunda çalışamaz. Bu hükümlere aykırı davranışların olması halinde işletmenin mağdur edildiği gerekçesiyle ilgili kişilere sözleşme kapsamında ceza kesilmesi mümkün olacaktır.
Yardıma mı İhtiyacınız Var?
Onal Gallant&Partners, Gayrimenkul Hukuku, Fikri Mülkiyet Hukuku, Ticaret Hukuku, Aile Hukuku, Aile Yoluyla Göçmenlik, Çalışma ve Yatırım Yoluyla Göçmenlik ve ABD Vize Süreçleri konularında uzman bir hukuk bürosudur. Amerika'da şirket kurulması ve ABD’de gayrimenkul satın alınmasından, marka tescili ve Green Card çekilişlerine kadar geniş bir yelpazede güvenilir bir temsil ve danışmanlık hizmeti sunmaktayız.
Onal Gallant&Partners’ın tüm ofislerinde görev yapan her biri alanının uzmanı, güncel mevzuat ve uygulamalar hakkında derinlemesine bilgi ve tecrübe sahibi olan saygın ve dinamik hukukçulardan oluşan ekibi saydığımız bu alanları ilgilendiren tüm hukuki problemlerinizin çözümü ve ABD’de hayata geçirmek istediğiniz projelerinizin finansal olarak en etkin şekilde ve sorunsuz süreçlerle yönetilmesi konusunda sizlere yardımcı olmaya hazırdır.
Uzmanlık ve uygulama alanlarımızdaki konularla ilgili olarak en çok merak edilen sorulara verdiğimiz cevapları, sürekli değişen ve güncellenen yasal düzenlemeler ve idari tasarruflarla ilgili haberleri ve bilgilendirme amaçlı videolarımızı ve bloglarımızı ziyaretçilerimizle paylaşmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. Bu kapsamdaki yayınlarımızı websitemizden, Facebook, Twitter, Quora, LinkedIn ve Medium hesaplarımızdan ve Youtube kanalımızdan takip edebilirsiniz
Ayrıca ofisimize e-mail veya telefonla doğrudan ulaşabilirsiniz.
